«Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ»

Δύναμη Ψυχής....

Μιλάω για παιδιά με αυτισμό, νοητικές διαταραχές, ψυχώσεις, Asperger, σύνδρομο down, κινητικά προβλήματα, διαταραχές διαγωγής, νευρολογικές μειονεξίες, θέματα όρασης, επιληψία, αναπτυξιακές διαταραχές.....Οι γονείς αυτών των παιδιών ποικίλουν στο κατά πως βιώνουν αυτές τις καταστάσεις. Υπάρχουν αρκετοί που μέσα από την δυσκολία κινητοποιούνται, δραστηριοποιούνται, δίνουν πολλά πράγματα, συναισθηματικά, ηθικά, υλικά για το καλύτερο αυτών των παιδιών.Άνθρωποι με πολύ δυνατό το συναίσθημα της επιβίωσης, θετικοί και αισιόδοξοι, πυγμαλίωνες της ίδιας τους της ζωής. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν στιγμές δύσκολες, κακόκεφες με απογοήτευση και δόσεις ηττοπάθειας. Ο βασικός τους πυρήνας όμως είναι εκείνος που αντλείται από μέσα τους δίνοντας τους αισιοδοξία και απέραντη δύναμη. 

Υπάρχουν όμως και αρκετοί που δείχνουν με την στάση τους ότι «παραιτούνται», μπορεί να υπάρχει θυμός, απόγνωση ή να πιστεύουν ότι δεν έχουν την δύναμη για να ανταπεξέλθουν σε τέτοιες καταστάσεις. Είναι άνθρωποι όπου ζορίζονται να φροντίσουν και να αγαπήσουν τις δικές τους πλευρές, τα δικά τους κρυφά κομμάτια. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν ζούνε σχεδόν πάντα με την έννοια «δεν» και ότι φοβούνται πιο πολύ αυτό και επιδιώκουν. Κάποιοι θα πουν «όταν είσαι έξω από το χορό καλά τα λες, ρώτα όμως και εμάς!!». Αυτή η πρόταση μπορεί πολύ εύκολα να γίνει βίωμα και κάποιος να μείνει μόνο σ’ αυτή και εκείνοι που προσπαθούν να τα καταφέρουν αλλά και εκείνοι που πιστεύουν ότι δεν μπορούν αγωνίζονται ο καθείς με τον τρόπο του και το βίωμα του.
Μία γυναίκα με δύο παιδιά το ένα με σύνδρομο down παρακινήθηκε και πολλά χρόνια πριν ενεργοποιήθηκε και δημιούργησε ένα σχολείο με παιδιά με Ειδικές ανάγκες, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα με αρκετές δυσκολίες πολιτειακές. Υπάρχουν αρκετοί σύλλογοι γονέων παιδιών με αναπηρία στην χώρα μας που δημιουργούν με δική τους πρωτοβουλία κέντρα, χώρους συστέγασης για όλα αυτά τα παιδιά και αξίζει ένα μεγάλο μπράβο για όλη αυτή την προσπάθεια τους και την δύναμη ώστε να συνεχίζουν ακάθεκτοι στον στόχο τους.



«ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΩ Μ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΔΕΝ ΘΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΩ»

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται φροντίδα και στήριξη από ειδικούς φορείς ώστε παράλληλα με τα παιδιά να στηρίζονται και οι γονείς για όλο αυτό που έχουν αναθέσει να κάνουν. Τα ειδικά σχολεία και τα κέντρα ημέρας είναι κάποιες ημέρες εκεί για τα άτομα αυτά τις υπόλοιπες όμως ώρες οι γονείς ή κηδεμόνες αναλαμβάνουν έναν δύσκολο αλλά και χρονοβόρο «έργο» που το μόνο εφόδιο που χρειάζεται να έχουν για να προχωρήσουν είναι η εσώτερη δύναμη, πίστη, στήριξη από άλλους, θέληση και ευρηματικότητα. Πολλές φορές θα ακούσουμε να λένε ότι τα παρατάνε, ότι τελικά είναι πολύ δύσκολα και αρνούνται να συνεργαστούν με τους ειδικούς. Μπορεί ασυνείδητα να είναι έντονα θυμωμένοι γ’αυτό που ήρθε στην ζωή τους και ο φόβος αν και πως θα τα καταφέρουν τους αποδυναμώνει και τους κάνει να φαίνονται μικροί και ανεπαρκείς. Χρειάζεται όμως κανείς να καταλάβει ότι και αυτοί οι άνθρωποι-οι γονείς «σκληραίνουν», η λογική είναι στα φόρτε της ανασηκώνουν τα μανίκια διότι έχουν μία σταθερή και συστηματική δουλειά να εκπληρώσουν, την φροντίδα αυτών των παιδιών. Έχουν το δικαίωμα και να λυπούνται και να στεναχωριούνται, είναι συναισθήματα και χρειάζεται να τα νιώθουν, όταν πιεστούν με γνόμωνα να μην τα βιώσουν τότε είναι πιο πιθανός ο κίνδυνος να ξεσπάσουν κάποια στιγμή και το αποτέλεσμα αυτού να μην τους ικανοποιήσει και να τους μελαγχολήσει ακόμη περισσότερο.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΓΟΝΕΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Οι γονείς αρχίζουν να έχουν χιλιάδες ερωτήματα, για την νέα αυτή τους κατάσταση. Μπερδεύονται διότι το ένα τους παιδί μεγάλωσε διαφορετικά και με το νέο μέλος κάτι που τους φαίνονταν φυσιολογικό ως προς την λειτουργικότητα του να απορούν στο πως χρειάζεται να το διαχειριστούν, ακούγοντας μία βαρυσήμαντη διάγνωση πολλές φορές δεν μπορούν να κατανοήσουν και ψάχνουν απεγνωσμένα κάποιον που θα τους διαφωτίσει και θα τους καθοδηγήσει. Αυτό που μένει και στροβιλίζει το μυαλό τους και συνθλίβει τα όνειρά τους, είναι ότι το παιδί τους είναι διαφορετικό, ότι μπορεί να μην ακούει, να μην βλέπει, ότι θα έχει νοητική υστέρηση, επιληψία, σύνδρομο DOWN , αυτισμό, ένα παιδί με αναπηρία. Παγιδευμένοι οι γονείς σε μια πραγματικότητα που μισούν και δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν, είναι δυνατό να νιώθουν την κατάσταση του παιδιού τους τιμωρία για τους ίδιους (Δ.Οικονόμου). Οι γονείς εκ των πραγμάτων «αναγκάζονται» να αποδεχθούν τη διάγνωση και στην πραγματικότητα, βιώνουν ένα οδυνηρό ξάφνιασμα. Βυθίζονται σε ένα απόλυτο κενό ήχων, κινούνται σε έναν κόσμο άχρωμο, και το μόνο που κάνουν είναι σκέψεις-σκέψεις. Τι πήγε καλά τι όχι, που έφταιξαν.... Διακατέχονται από ποικίλα συναισθήματα (άρνηση, πανικός, φόβος, ενοχή), ματαιώνουν το ρόλο τους, επιρρίπτουν ευθύνες ο ένας στον άλλον και όταν λείπει η ορθή γνώση, μπορεί να ενοχοποιηθεί ο ένας γονιός, συνήθως η μητέρα με οικτρά αποτελέσματα και για την ψυχική της ισορροπία. (Σαπχατζίδου Ε.)

Η ανατροφή ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες στο να επιτύχουν το πλήρες δυναμικό του, χρειάζεται σκληρή δουλειά. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ένας εύκολος τρόπος για να μεγαλώσει το παιδί με αναπηρία. Οι γονείς του παιδιού με αναπηρία χρειάζεται να έχουν ισχυρή, προσαρμοστική, και αισιόδοξη πλευρά και πολύ σημαντικό και χρήσιμο να έχουν μια τεράστια αίσθηση του χιούμορ. Τα παιδιά με αναπηρίες συχνά άδικα θεωρούνται από την κοινωνία ως ατίθασα παιδιά, το αποτέλεσμα είναι τίποτα παραπάνω από την κακή ανατροφή των παιδιών ή την έλλειψη πειθαρχίας. (Dr Bindu Chawla)

ΨYXO-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ:
Καθ 'όλη τη ζωή του παιδιού, οι γονείς μπορεί να χρειαστεί να θρηνήσουν την απώλεια ορισμένων μεγάλων και κάποιων μικρών ονείρων σχετικά με την ανατροφή των παιδιών, καθώς ενσωματώνουν νέα όνειρα και προσδοκίες. Οι γονείς των παιδιών με ειδικές ανάγκες μπορούν να δουν ότι η θλίψη είναι συχνά μέρος της δια βίου τους. Χρειάζεται χρόνος ώστε οι γονείς να μπορούν να μάθουν να αναγνωρίζουν και να προβλέπουν τα στάδια θλίψης καθώς πλησιάζουν, επιτρέποντας τους να αντιμετωπίσουν καλύτερα και με επίγνωση. Η αίσθηση της απώλειας που έρχεται με ειδικές ανάγκες ως προς την ανατροφή των παιδιών είναι πολύ πραγματική. Οι οικογένειες των παιδιών με αναπηρίες αντιμετωπίζουν μια ποικιλία από συναισθήματα, αντιδράσεις και απαντήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν τη ζωή τους. Επωμίζονται τη βαριά ευθύνη να οδηγήσουν αυτό το παιδί στη ζωή, και να το αγαπήσουν μπαίνουν αυτόματα στην διαδικασία να ενσωματωθούν όλα τους τα όνειρα πριν από τον ερχομό του παιδιού και αυτό αλλά και μετά (Farber 1975, Murray 1980)
To 1969, η Elisabeth Kubler-Ross προσδιόρισε πέντε στάδια του πένθους. Είναι μια προσωρινή κατάσταση που έρχεται και φεύγει από μόνη της. Οι γονείς οι οποίοι έχουν βιώσει πένθος έχουν μεγαλύτερη δυσκολία να αντιμετωπίσουν και να βοηθήσουν το παιδί τους και τις οικογένειές τους. 

Το πρώτο στάδιο είναι συνήθως άρνηση. Οι γονείς προσπαθούν να αρνηθούν να αποδεχθούν πλήρως τι συμβαίνει. Μένοντας στην άρνηση μπορεί να είναι ένας τρόπος αποφυγής της ευθύνης, καθώς και οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. 

Το άγχος είναι μια άλλη κατάσταση θλίψης. Η αγωνία και ο πόνος που προκαλεί συχνά προειδοποιεί τους γονείς ότι πρόκειται να βιώσουν την αλλαγή. 

Επόμενη είναι η ενοχή. Οι περισσότεροι γονείς κατηγορούν τον εαυτό τους. Ξεκινούν με το ερώτημα «Γιατί σε μένα;» Η ενοχή μπορεί να παραλύσει, αλλά μπορεί να παρακινήσει τους γονείς να βρουν μια νέα κατανόηση της κατάστασης. 

Το στάδιο θυμός μπορεί να είναι πολύ ισχυρός που να ακινητοποιεί το άτομο και να μην μπορεί να ανταποκριθεί σχεδόν καθόλου σε άλλα συναισθήματα κυρίως αισιόδοξα και ελπιδοφόρα. Ο θυμός είναι μια μορφή πόνου και μερικές φορές μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να δημιουργήσουν να αλλάξουν ή να τους παρακινήσει να προσφύγουν ακόμα και στη δικαιοσύνη. Η κατάθλιψη εμφανίζεται όταν οι γονείς βιώνουν βαθιά θλίψη. Η κατάθλιψη είναι ο θυμός προς την εσωστρέφεια. Σηματοδοτεί την αρχή της αναγνώρισης της κατάστασης. 

Αναγνώριση συμβαίνει όταν οι γονείς γνωρίζουν το πώς αισθάνονται για την απώλεια τους. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς σέβονται τις περιστάσεις ως πραγματικότητα. Σ’ αυτή την φάση οι άνθρωποι μετακινούνται προς τα εμπρός. Αποτελούν νέες ιδέες και αναλαμβάνουν μεγαλύτερη ευθύνη για ό, τι χρειάζεται να γίνει παρά τον πόνο τους.
Οι γονείς (το ζευγάρι) μπορεί να περνά τις συζυγικές συγκρούσεις, με συναισθηματική ανισορροπία και αυτο-αντεγκλήσεις. Πολλοί γονείς έχουν αντιδράσει με την αναπηρία με προσαρμοστικό φόβο για συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης των δικών τους παιδιών. (Dr Bindu Chawla) Παιδιά με ειδικές ανάγκες κάθε πάθησης έχουν διπλάσιο κίνδυνο να αναπτύξουν διαταραχές της ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τα υγιή παιδιά, και τρεις φορές τον κίνδυνο εάν έχουν ένα συνοδευτικό αναπηρίας. Για όλα τα παιδιά με αναπηρίες, περιορισμούς στην εκπαίδευση, η κινητικότητα και η επικοινωνία αποτελούν τους πιο σημαντικούς περιορισμούς των καθημερινών δραστηριοτήτων. Ο ρόλος τους περιστοιχίζεται βοηθώντας το παιδί να γίνει ένα αξιόλογο μέλος της κοινότητας, περιμένουν ένα παιδί να μάθει τους κατάλληλα κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς.(Barton, 1996) Αυτοί οι γονείς χρειάζονται υποστήριξη και επίτευξη για περισσότερο θετικό τρόπο σκέψης ως προς το παιδί, η αναπηρία τους δεν είναι τραγωδία, μπορεί να είναι μία ευκαιρία να βγουν δυναμικά κομμάτια με όρεξη για ζωή και δημιουργία.

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Ίδρυμα στρατηγικής αντιμετώπισης. 1. Επεξηγηματική εργασία είναι η αναζήτηση πληροφοριών και συμβουλών σχετικά με την αναπηρία. 2. Ανακαλύπτοντας για το παιδί. Οι γονείς προσπάθησαν να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερο. 3. Αξιολόγηση στρατηγικές του παρελθόντος. Οι γονείς κοιτούν πίσω στις στρατηγικές που είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν και αξιολογούν τις επιπτώσεις των ενεργειών τους. 4. Συγκρίνοντας και την ενσωμάτωση των πληροφοριών, οι γονείς σε σχέση με τις πληροφορίες τους, τις γνώσεις του παιδιού τους.
Βασικές στρατηγικές εργασίας. Οι γονείς συνειδητά επιχειρούν να ρυθμίσουν τους τρόπους σκέψης σε σχέση με την αναπηρία του παιδιού τους βοηθά να διατηρήσουν τα συναισθήματα και συμπεριφορές τους. 1. Ο διαχωρισμός από την αναπηρία ενός παιδιού. 2. Να σκέφτονται θετικά και να αναγνωρίζουν τις δικές τους ικανότητες αντιμετώπισης. 3. Να διατηρούν μια χρήσιμη εστίαση. Αυτό σημαίνει επικέντρωση στο "μία μέρα τη φορά». 4. Η διατήρηση των προσδοκιών τους να είναι ρεαλιστική.
Χωρητικότητα στρατηγικής εργασίας. 1. Διευθύνουν άλλες δραστηριότητες. 2. Εκμάθηση δεξιοτήτων. 3. Δουλεύοντας στο μαζί. 4. Χρησιμοποιώντας την κοινωνική υποστήριξη.
Οι οικογένειες έχουν μάθει να εφαρμόζουν αποτελεσματικά τις στρατηγικές και τις τεχνικές που ταιριάζουν καλύτερα στους στόχους των οικογενειών τους . (Olsen, Γ., Fuller, ML, 2007). Ένα κοινωνικό μοντέλο μάθησης εστιάζει στην οικογένεια ως ένα σύστημα με τα πρότυπα της οικογένειας αλληλεπιδράσεις, που θεωρούνται ως maladaptive ή προσαρμοστική (Grusec, 1992).

ΣΥΓΧΥΣΗ

Αντιδράσεις όπως ντροπή και θυμός, δημιουργούν αμθυθιμικά συναισθήματα σε αρκετούς γονείς, μέσα τους αλληλοσυγκρούονται προκαλώντας συναισθήματα όπως απογοήτευσης, άγχος, και λύπη. Η αμφιταλάντευση αυτών των συναισθημάτων εμποδίζει αρκετά τον γονέα να χρησιμοποιήσει σωστά τις δυνάμεις του αναπτύσσοντας στρατηγικές που θα του επιτρέπουν να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά την νέα κατάσταση. Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συμπεριφοράς λοιπόν:
• Ανοιχτή απόρριψη
• Υποσυνείδητη απόρριψη
• Υπερπροστατευτική απόρριψη
• Ασταθής συμπεριφορά

Με ανάμικτα συναισθήματα ενοχής, τύψεις και αγάπης απορρίπτουν συχνά υποσεινήδητα το παιδί τους αρνούμενοι οποιαδήποτε ειδική βοήθεια τους προσφέρεται για την αποδοχή και κατανόηση του προβλήματος. Υπάρχουν περιπτώσεις γονέων που αρνούνται τόσο πολύ να δεχτούν βοήθεια που προτιμούν να κρατούν τα παιδιά τους μακριά από χώρους και σχολεία που θα τα βοηθήσουν θα τα εξελίσσουν και τα ωθούν να ζουν και εκείνα το μοιραίο, έτσι όπως το έχουν ονομάσει. Υπάρχουν παιδιά που βγαίνουν έξω από το σπίτι τους σε μεγάλη ηλικία μπορεί και έφηβοι. Ας φανταστεί κάποιος πόσο δρόμο και προσπάθεια χρειάζεται αυτό το πλάσμα να ενταχθεί και να αρχίσει σιγά-σιγά και βήμα-βήμα να εντρυφύεται σε κάτι ξένο και πρωτόγνωρο. Παιδιά με ηλικία 15-16 που δεν έχουν «δουλευτεί» καθόλου πηγαίνοντας σε ένα χώρο φροντίδας και στήριξης η απόδοση τους είναι σχεδόν μικρότερη και από ένα παιδί νηπιακής ηλικίας!!!

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΑ ΑΜΕΑ
Ο Γ. αναφέρει την προσωπική του εμπειρία: «Πολλοί από τους συνανθρώπους μου, δεν εννοούν να επικοινωνήσουν κατευθείαν μ’ εμένα, αλλά προτιμούν να μιλούν σε μένα ή για μένα μέσω άλλων ανθρώπων. Δηλαδή επικοινωνούν δύο ‘άσχετοι για λογαριασμό ενός τρίτου, που παρευρίσκεται στην κουβέντα που γίνεται γ’ αυτόν». Τα άτομα αυτά νιώθουν ότι εξαρτώνται πλήρως από τους συνοδούς τους κάτι που αν δεν χειριστεί σωστά μπορεί να τους δημιουργεί ανημπόρια και έντονη θλίψη. Είναι πραγματικότητα ότι πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται στο πως να φερθούν σε ένα άτομο με ΑΜΕΑ. Η αβεβαιότητα, η αστάθεια, αδιακρισία, αλλά και η αμηχανία που χαρακτηρίζει συχνά την συμπεριφορά τους μπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη εμπειρίας όσον αφορά στην επικοινωνία και στην επαφή με τους ανάπηρους επειδή ακριβώς η συμμετοχή των τελευταίων στην ζωή της κοινότητας εξακολουθεί να είναι περιορισμένη (Πολυχρονοπούλου Σ.). Σήμερα παρατηρώντας τους ανθρώπους μπορεί πολύ εύκολα κάποιος να διαπιστώσει ότι ένα μεγάλο μέρος των πολιτών προσπαθούν και με διακριτικό τρόπο να είναι δίπλα στα άτομα με ΑΜΕΑ, αλλά όμως ακόμη είναι μόνο μία μερίδα ατόμων αυτή. Έρευνα που βασίστηκε σε συνέντευξη αναπήρων αποκαλύπτει τέσσερις τρόπους με τους οποίους οι πολίτες παραβιάζουν τα δικαιώματα των ΑΜΕΑ (N. Weinberg, 1982)
• Παρατεταμένο κοίταγμα
• Αδιάκριτες ερωτήσεις
• Αυτόκλητη βοήθεια
• Ταπείνωση σε δημόσιους χώρους

Αδιάκριτες ερωτήσεις:
• «Ποιος σε πλένει;»
• «Έχεις φίλο/η;»
• «Μπορείς να κάνεις παιδιά;»
• «Σου άφησαν οι γονείς σου καμιά περιουσία;»
• «Παίρνεις χρήματα από την πρόνοια;»
• «Είσαι τελείως τυφλός;»
• «Γεννήθηκες έτσι ή σου συνέβη κάτι μετά;»
• «Έχεις και άλλη αναπηρία;»
• «Μήπως έφταιξαν οι γονείς σου;» κα.

ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΜΕ ΑΜΕΑ
Το πρόβλημα εμφανίζεται έντονα στην ελληνική πραγματικότητα στο βαθμό που το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στις ανάγκες του παιδιού για την ανάπτυξη των ικανοτήτων του και για ανεξαρτητοποίηση. Συνήθη προβλήματα που επισημαίνονται από τους γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες είναι:
1)Εάν το παιδί θα φοιτήσει ή όχι στην ειδική εκπαίδευση και σε ποια κριτήρια θα στηρίξουν αυτή την απόφαση.
2)Οι δυσκολίες πρόσβασης των παιδιών στο ειδικό σχολείο λόγω μεγάλης απόστασης ή έλλειψης μέσων μετακίνησης και
3)η απογοήτευση που δοκιμάζουν οι γονείς και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες από τους γονείς παιδιών των συστεγαζόμενων κανονικών σχολείων (Ματινοπούλου, 1990).

Βασικό αίτημα της ειδικής αγωγής σήμερα είναι η ανάπτυξη μιας συνεργατικής σχέσης ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια. Όταν αναφερόμαστε σε «σχέση συνεργασίας», εννοούμε το μοίρασμα και την ισοδυναμία εξειδικευμένων γνώσεων και εμπειριών ανάμεσα σε γονείς, ειδικούς και δασκάλους. Τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους συνεργατικής σχέσης εμπεριέχουν:
- ενεργή συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και στην εφαρμογή από όλα τα μέλη,
- ισοδυναμία και ισότητα ρόλων,
- αποδοχή και συνεισφορά σε όλες τις υπηρεσίες,
- μοίρασμα ευθυνών, αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων.
Μία παραγωγική σχέση μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών παρέχει στο παιδί με ειδικές ανάγκες:
- μεγαλύτερη συνέπεια και σταθερότητα στους δύο πιο σημαντικούς χώρους, στους οποίους ζει και αναπτύσσεται: σχολείο - σπίτι,
- συναισθηματική ασφάλεια και σταθερότητα εκ μέρους των σημαντικών άλλων,
- αυξημένες ευκαιρίες για μάθηση, οι οποίες ξεκινούν στο σχολείο και ολοκληρώνονται στο σπίτι,
- πρόσβαση σε περισσότερες πηγές και υπηρεσίες.
Η συνεργασία μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σχολικής πρακτικής. Τα βασικά οφέλη που αποκομίζει ο εκπαιδευτικός από τη συνεργασία του με τους γονείς είναι:
- μεγαλύτερη κατανόηση των αναγκών του παιδιού, αλλά και των αναγκών και επιθυμιών των γονέων,
- συλλογή πληροφοριών που βοηθούν στην καλύτερη προσαρμογή του προγράμματος στις ιδιαίτερες ανάγκες του μαθητή,
- πρόσβαση σε μια ευρεία κλίμακα κοινωνικών ενισχυτών, που παρέχονται από τους γονείς,
- αύξηση των ευκαιριών για ενίσχυση κατάλληλων συμπεριφορών του παιδιού μέσα και έξω από το σχολείο,
- στήριξη του εκπαιδευτικού έργου από τους ίδιους τους γονείς (Πολυχρονοπούλου, 2004).
Τα οφέλη που αποκομίζει η οικογένεια είναι:
- ενημέρωση και πληροφόρηση για την πορεία του παιδιού με ειδικές ανάγκες,
- συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη,
- πρακτική βοήθεια που θα βοηθήσει ουσιαστικά και πρακτικά το παιδί με ειδικές ανάγκες. (Τσιμπιδάκη Α.)

Από Δήμητρα Βαϊτσου