ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΡΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ

Βασική προϋπόθεση για κατανόηση από μέρους του παιδιού των  ποσοτικών εννοιών είναι η βιωματική εκπαίδευση.

Από τις πρώτες έννοιες που καταλαβαίνει ένα παιδί είναι το ΄΄πάνω-κάτω΄΄. Αυτό, το κατανοεί μόνο σε σχέση με μία δική του θέση και κίνηση. Η εμπειρία κατάκτησης μιας θέσης επιτρέπει στο παιδί να τοποθετεί τα αντικείμενα ως προς τον εαυτό του, ως προς τα άλλα πράγματα καθώς και ως προς την κινητική, φωνητική  και γραφική αναπαράσταση αυτής της θέσης.

Έπειτα κατορθώνει να αντιληφθεί ότι η έννοια του ΄΄πάνω-κάτω΄΄ είναι είναι σταθερή και ανεξάρτητη από τη θέση του.

Για να κατακτήσει την έννοια του ΄΄κοντά-μακριά΄΄ πάλι θα χρειαστεί να δοκιμάσουμε έναν εμπειρικό τρόπο πχ. μαθαίνει το ΄΄κοντά-μακριά΄΄ σε σχέση με τη δυνατότητα να αγγίξει ένα αντικείμενο. Στη συνέχεια κατανοεί ότι ένα αντικείμενο είναι μπροστά ή πίσω από ένα άλλο. 

Υπάρχουν πλήθος δραστηριοτήτων που μπορείτε να κάνετε,θα αναφέρω ενδεικτικά μερικές  :

Όλες οι δραστηριότητες είναι καλό αρχικά να προϋποθέτουν μία επίδειξη για να γνωρίζει το παιδί τι ακριβώς του ζητάτε να κάνει.

1. εκμάθηση του μέσα-έξω

-ζητείστε από το παιδί να μαζέψει τα παιχνίδια του τονίζοντας τη λέξη  μέσα .

- ζητήστε να σας βοηθήσει να μαζέψετε τα μανταλάκια βάζοντας τα μέσα στο καλάθι

-πείτε του να βγάλει έξω από το κουτί ένα παιχνίδι που θέλει να παίξετε μαζί. 

2. εκμάθηση του πάνω-κάτω

-πείτε στο παιδί να βάλει τα πιρούνια πάνω στο τραπέζι

- μπορείτε να του πείτε ότι θα καθίσετε κάτω στο πάτωμα να παίξετε με τα αυτοκινητάκια του μαζί ή με τις κούκλες ανάλογα το φύλο.

-ζητείστε του να φτάσει τη μπάλα που έχετε βάλει κάτω απο το τραπέζι.

ΜΑΡΙΈΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ 

ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ Α.Ο

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

Προσπαθήστε να τραβήξετε την προσοχή του παιδιού.

Καθίστε µαζί µε το παιδί και προσπαθήστε να βρίσκεστε σε παρόμοιο ύψος µε αυτό. Μπορείτε να καθίσετε απέναντί του σ’ ένα τραπεζάκι ή ακόµα και στο πάτωµα.

Επιλέξτε παιχνίδια µε κουµπιά µε ήχους, φωτάκια, παιχνίδια µε µουσική, σαπουνόφουσκες, µπαλόνια µε ήχο και γενικά παιχνίδια που θα κινήσουν το ενδιαφέρον του παιδιού.

Πείτε απλά παιδικά τραγουδάκια και συνοδέψτε τα µε κινήσεις για να ενισχύσετε τη µίµησή του. Στην αρχή αφού παρουσιάσετε µια κίνηση (π.χ αφού χτυπήσετε τα χέρια σας στο τραγούδι «χαρωπά τα δυο µου χέρια τα χτυπώ») µπορείτε να βοηθήσετε σωµατικά το παιδί να την επαναλάβει.

Κάντε µαζί µε το παιδί δραστηριότητες που περιλαµβάνουν απλή σωµατική επαφή. Πολλά παιδιά µε αυτισµό έχουν δυσκολία να δεχτούν τη σωµατική επαφή, οπότε σε αυτήν την περίπτωση η έκθεση πρέπει να γίνει σταδιακά.

Παίξτε µε το παιδί σας κυνηγητό, κάντε µαζί γύρω γύρω όλοι, γαργαλήστε το, βάλτε του κρέµα σώµατος, κάντε µαζί του κούνια.

Παίξτε µε το παιδί παιχνίδια στο νερό. Τέτοιες δραστηριότητες είναι πολύ διασκεδαστικές και χαλαρωτικές για το παιδί.

Εµπλουτίστε σταδιακά τις δραστηριότητες που αρέσουν στο παιδί και κατά διαστήµατα προσθέστε καινούριες.

Παίξτε µαζί του παιχνίδια που περιλαµβάνουν εναλλαγή σειράς. Κλωτσήστε και πετάξτε τη µπάλα ο ένας στον άλλο, ρίξτε µε µια µπάλα πλαστικές κορίνες, κρύψτε αντικείµενα στην άµµο, σε κουτιά µε φακές ή φασόλια και ψάξτε εναλλάξ να τα βρείτε.

Τα παιδιά µε αυτισμό δυσκολεύονται να µάθουν να περιµένουν. Χρησιµοποιήστε µε κάθε ευκαιρία τη λέξη «περίµενε» και συνοδέψτε µε µια χειρονοµία για να γίνει πιο εύκολα κατανοητή.

Επιδιώξτε και ενισχύστε την αµοιβαία αλληλεπίδραση. Κάντε µια δραστηριότητα που αρέσει στο παιδί, για παράδειγµα σαπουνόφουσκες, σταµατήστε ξαφνικά και περιµένετε να κάνει κάτι το παιδί για να σας δείξει ότι θέλει να συνεχίσετε.

Κάντε ελαφρύ µασάζ µε κρέµα στο χέρι του παιδιού και προτρέψτε το να βάλει κι εκείνο κρέµα στο δικό σας χέρι.

Με τον ίδιο τρόπο µπορείτε να ενισχύσετε και τη βλεµµατική του επαφή. Πολλά παιδιά αποφεύγουν τη βλεµµατική επαφή χωρίς όµως απαραίτητα αυτό να σηµαίνει ότι δεν σας ακούει ή δεν ενδιαφέρεται. Την ώρα που παίζετε γαργαλητό, σταµατήστε και ξαναρχίστε αµέσως µόλις το παιδί σας κοιτάξει. Αυτό µπορείτε να το κάνετε µε διάφορα παιχνίδια (ή ακόµα και µε φαγητό) που όµως θα αποτελούν ισχυρό κίνητρο για το παιδί. Δώστε στο παιδί µια λιχουδιά (πατατάκια, καραµέλες, σοκολάτα ή ό,τι άλλο αρέσει πολύ στο παιδί) και περιµένετε να σας κοιτάξει προκειµένου να του ξαναδώσετε. Ένας άλλος τρόπος είναι να φέρετε το επιθυµητό αντικείµενο µπροστά στο πρόσωπο, ώστε η µατιά του να στραφεί προς εσάς. Μην αναγκάζετε το παιδί να σας κοιτάξει γιατί αυτό δε θα είχε κανένα νόηµα.

Κρύψτε το πρόσωπό σας µε ένα πανί και φανερωθείτε λέγοντας «τζα». Δείξτε ενθουσιασµό και επαναλάβετε.

Χρησιµοποιείστε παιχνίδια και δραστηριότητες που έχουν κοινή εστία προσοχής (π.χ. βιβλία µε εικόνες, σβούρες κ.λπ.).

Ενισχύστε το παιδί ν’ ανταποκρίνεται στο όνοµά του. Χρησιµοποιείστε το όνοµα του στην αρχή κάθε πρότασης. Επιβραβεύστε όταν ανταποκριθεί. Για παράδειγµα κρατείστε ένα παιχνίδι που του αρέσει πολύ, φωνάξτε το παιδί µε το όνοµά του και όταν γυρίσει προς εσάς δώστε του µε ενθουσιασµό το παιχνίδι. Όταν φωνάζετε το παιδί µε το όνοµά του, µπορείτε να κάνετε παράλληλα κάποιον θόρυβο (π.χ παλαµάκια) ή να γυρίζετε ελαφρά το πρόσωπό του προς εσάς.

Μάθετε στο παιδί να µοιράζεται παιχνίδια ή φαγητό µε άλλα άτοµα. Στη διάρκεια µιας δραστηριότητας δώστε στο παιδί ένα αντικείµενο για να το δώσει σε κάποιο άλλο άτομο. Στη διάρκεια του φαγητού δώστε στο παιδί να µοιράσει το ψωµί ή τα πιάτα µε το φαγητό στα άτομα που κάθονται στο τραπέζι. («Δώσε το πιάτο στη Μαρία». Αν χρειαστεί δείξτε τη Μαρία ή καθοδηγήστε το παιδί προς το µέρος της).

Μπορείτε να παίξετε απλά επιτραπέζια παιχνίδια, ανάλογα µε το επίπεδο του παιδιού. Μάθετε στο παιδί να περιµένει τη σειρά του για να παίξει και εξηγείστε του µε πολύ απλά λόγια τους κανόνες που έχει το παιχνίδι. Για αρχή απλοποιήστε τα παιχνίδια όσο το δυνατόν περισσότερο. Εισάγετε τους κανόνες σταδιακά.

Δείτε µαζί µε το παιδί σας παιδικές ταινίες και κινούµενα σχέδια. Σχολιάστε µε ενθουσιασµό κάποιες σκηνές («Κοίτα!! ο λύκος κυνηγάει τα τρία γουρουνάκια!!»).

Αν το παιδί σας πηγαίνει σε παιδικό σταθµό ή σε σχολείο ζητείστε κάθε µέρα που γυρνάει να σας πει πώς πέρασε. Διευκολύνετέ το µε απλές ερωτήσεις. Δείξτε ενδιαφέρον και ενθουσιασµό για αυτά που σας λέει.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Ονοµάστε κάθε συναίσθηµα που εκφράζει το παιδί σας. Εκµεταλλευτείτε κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται στην καθηµερινότητα («Το αυτοκινητάκι σου έσπασε. Είσαι λυπηµένος/η» «Χτύπησες το χέρι σου. Το χέρι σου πονάει»).

Ονοµάστε κάθε δικό σας συναίσθηµα που συνδέεται άµεσα µε ένα γεγονός («Έφαγες όλο σου το φαγητό. Είµαι πολύ χαρούµενος/η µαζί σου». «Με χτύπησες. Είµαι θυµωµένος/η µαζί σου». «Έσπασαν τα γυαλιά µου. Είµαι λυπηµένος/η».)

Ονοµάστε σε κάθε ευκαιρία το συναίσθηµα που νιώθει κάποιος τρίτος («Ο Δηµήτρης έπεσε και χτύπησε το πόδι του. Πονάει.» «Έσπρωξες την Ελένη. Η Ελένη είναι θυµωµένη µαζί σου».)

Χρησιµοποιήστε έντονες και υπερβολικές εκφράσεις προσώπου για να δείξετε ένα συναίσθηµα.

Συνδέστε το συναίσθηµα µε µια συµπεριφορά (π.χ γελάω-είµαι χαρούµενος, κλαίω είµαι λυπηµένος).

Ξεφυλλίστε µαζί του περιοδικά. Εντοπίστε και κόψτε φωτογραφίες ανθρώπων που δείχνουν διάφορα συναισθήµατα. Ανάλογα µε το επίπεδο και την κατανόηση του παιδιού βρείτε φωτογραφίες που να απεικονίζουν και πιο σύνθετα συναισθήµατα όπως αγωνία. Κάντε κολάζ ή άλλες διασκεδαστικές δραστηριότητες µε αυτές.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Αρχικά λοιπόν δώστε στο παιδί επιλογές. Εκθέστε το σε διάφορα ερεθίσµατα και δείτε σε ποιά από αυτά ανταποκρίνεται θετικά. Με άλλα λόγια δώστε στο παιδί λόγους για να επικοινωνήσει µαζί σας.

Αφού έχετε φτιάξει µια λίστα µε αντικείµενα, παιχνίδια ή φαγητά που αρέσουν στο παιδί ξεκινήστε να δουλεύετε µαζί του το πώς να ζητά αυτά τα αντικείµενα. Δελεάστε το παιδί µε ένα παιχνίδι ή ένα σνακ και αποµακρύνετε το περιµένοντας από αυτό να κάνει µια οποιαδήποτε κίνηση για να το ζητήσει. Αυτό µπορεί να είναι µια χειρονοµία, ένα βλέµµα, ένα τράβηγµα του χεριού ή οτιδήποτε άλλο. Αντιδράστε άµεσα δίνοντας το αντικείµενο που ζήτησε και ονοµάζοντάς το παράλληλα.

Είναι πολύ σηµαντικό να ενθαρρύνετε και να ανταποκρίνεστε σε κάθε επικοινωνιακή προσπάθεια του παιδιού σας.

Αφού το παιδί έχει αρχίσει πια να κάνει τέτοιες επικοινωνιακές προσπάθειες πιο συστηµατικά µπορείτε να εισάγετε αντικείµενα, κάρτες ή φωτογραφίες µε τις οποίες το παιδί θα µπορεί να ζητά αυτό που θέλει. Για παράδειγµα, να ζητά νερό µε το ποτήρι του νερού, χυµό, σνακ ή παιχνίδι µε την αντίστοιχη φωτογραφία. Η διαδικασία αυτή πρέπει σιγά σιγά να γενικευτεί σε άλλους χώρους και µε άλλα πρόσωπα. Στην πορεία οι κάρτες αυτές µπορούν να µεταφερθούν σε ένα σταθερό και προσβάσιµο σηµείο του σπιτιού. Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να ξέρει που βρίσκονται ανά πάσα στιγµή και θα διευκολύνει τη διαδικασία της επικοινωνίας.

Εξίσου σηµαντικό µε το να ζητά, είναι να µάθουµε στο παιδί να αρνείται. Κατά τη διάρκεια µιας δραστηριότητας κι ενώ το παιδί περιµένει να του δώσετε κάτι συγκεκριµένο που θέλει, δώστε του κάτι ανεπιθύµητο. Για παράδειγµα, την ώρα του φαγητού, ενώ το παιδί περιµένει να του δώσετε µπισκότο, δώστε του κάτι άλλο π.χ µήλο. Περιµένετε από το παιδί να αντιδράσει και να αρνηθεί είτε λεκτικά, είτε µε µια χειρονοµία, είτε σπρώχνοντας το µήλο µακριά. Μπορείτε να ερµηνεύσετε την αντίδρασή του λέγοντας «δεν θέλεις µήλο».

Δείξτε στο παιδί τρόπους για να τραβάει την προσοχή τη δική σας και των άλλων. 

Κρατήστε έναν ενισχυτή (επιθυµητό αντικείµενο) και γυρίστε την πλάτη σας στο παιδί σαν να κοιτάτε κάπου αλλού. Θα χρειαστεί ένα δεύτερο άτοµο το οποίο θα καθοδηγήσει το παιδί να σας τραβήξει την προσοχή είτε τραβώντας το χέρι, είτε φωνάζοντας το όνοµά σας ή µε οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να επαναλαµβάνεται αποσύροντας σταδιακά τη βοήθεια του δεύτερου ατόµου.

Ενισχύστε το παιδί να ζητά βοήθεια. Δώστε στο παιδί παιχνίδια που του αρέσουν αλλά που αποτελούνται από δυο ή τρία µέρη τα οποία το παιδί δε µπορεί να συναρµολογήσει. Βάλτε ένα σνακ ή ένα παιχνίδι σε ένα σηµείο που το παιδί δε µπορεί να το φτάσει ή σε ένα συρτάρι το οποίο ανοίγει δύσκολα ή είναι κλειδωµένο. Περιµένετε να ζητήσει βοήθεια µε οποιοδήποτε τρόπο.

Όπως και µε την αλληλεπίδραση, έτσι και µε την επικοινωνία μπορείτε να δηµιουργείτε καταστάσεις για να δουλέψετε µε το παιδί, µπορείτε όµως να εκµεταλλεύεστε και οποιαδήποτε κατάσταση µέσα στην ηµέρα.

Σε παιδιά που έχουν λόγο, µπορείτε να πείτε µαζί τους τραγουδάκια και να σταµατάτε ξαφνικά περιµένοντας από το παιδί να πει την τελευταία λέξη ή τον τελευταίο στίχο.

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Παρατηρείστε το πλαίσιο και τη χρονική στιγµή στην οποίο εκδηλώνεται η συµπεριφορά. Είναι πιθανό το παιδί να εκδηλώνει συχνότερα στερεοτυπίες όταν ο χρόνος του ή ο χώρος του δεν είναι δοµηµένος.

Προσπαθήστε να απασχολείτε το παιδί µε ευχάριστες δραστηριότητες. Έτσι περιορίζετε το άγχος του άρα και την εκδήλωση στερεοτυπιών.

Οριοθετείστε χρονικά και χωρικά τη συµπεριφορά. Για παράδειγµα, αν η στερεοτυπία ενός παιδιού είναι να τραβάει κλωστές από υφάσµατα, δώστε του λεκτικά ή οπτικοποιηµένα να καταλάβει ότι µπορεί να ξηλώνει κλωστές µια συγκεκριµένη ώρα µέσα στην ηµέρα, από ένα συγκεκριµένο ύφασµα που θα του έχετε δώσει. Αν η στερεοτυπία είναι να χτυπάει αντικείµενα για να παραχθεί ήχος, επιτρέψτε του να το κάνει κάποια συγκεκριµένη ώρα στο δωµάτιό του.

Αντικαταστήστε µια στερεοτυπική συµπεριφορά σε µια πιο «κοινωνικά αποδεκτή». Για παράδειγµα, αν ένα παιδί δαγκώνει αντικείµενα συνεχώς, µπορείτε να του δώσετε ένα µικρό αντικείµενο σαν αυτά που δαγκώνουν τα µωρά όταν βγάζουν δόντια, το οποίο µπορεί να το έχει πάνω του ανά πάσα στιγµή.

Μετατρέψτε µια στερεοτυπική συµπεριφορά/εµµονή σε επιβράβευση. Αν σε ένα παιδί του αρέσει να παίζει µε ένα συγκεκριµένο αυτοκινητάκι µπορείτε να το χρησιµοποιήσετε ως επιβράβευση λέγοντας «Πρώτα φαγητό, µετά αυτοκινητάκι».

Τα άτοµα µε αυτισµό λειτουργούν φτιάχνοντας ρουτίνες. Πολλές από αυτές είναι πολύ λειτουργικές και χρήσιµες για το παιδί. Για παράδειγµα, µπορεί ένα παιδί που δεν έχει λόγο να φτιάξει µια ρουτίνα στην οποία θα χρησιµοποιεί ένα βιβλίο επικοινωνίας για να ζητήσει αυτό που θέλει, αντί να φωνάζει και να κλαίει. Υπάρχουν όµως ρουτίνες που µπορεί να είναι εκτός από µη λειτουργικές, επικίνδυνες ή ενοχλητικές. Σε αυτή την περίπτωση επεµβαίνουµε στη ρουτίνα αλλάζοντας κάτι σε αυτήν. Είναι πιθανό το παιδί να αντιδράσει αρχικά και να αναστατωθεί αλλά µε την πάροδο του χρόνου θα προσαρµοστεί. Για παράδειγµα, ένα παιδί έχει φτιάξει µια ρουτίνα στην οποία πηγαίνει στο µπάνιο και αδειάζει το σαπούνι στο πάτωµα. Σε αυτή την περίπτωση θα µπορούσατε να παρέµβετε στην ρουτίνα κλειδώνοντας την πόρτα του µπάνιου και αφήνοντας το παιδί να µπει µόνο υπό την επίβλεψη ενήλικα. Εναλλακτικά θα µπορούσατε να αντικαταστήσετε το υγρό σαπούνι µε µια πλάκα σαπουνιού.

Κάποιες συµπεριφορές µπορεί να πάρουν τη µορφή ρουτίνας λόγω µιας συγκεκριµένης αντίδρασης του ενήλικα. Πολλά παιδιά επαναλαµβάνουν κάποιες ανεπιθύµητες συµπεριφορές γιατί τούς αρέσει η αντίδραση που αυτές προκαλούν (φωνές, αγκαλιά, έκφραση προσώπου κ.ά). Για το λόγο αυτό, καλό θα ήταν κάποιες φορές η αντίδραση του ενήλικα να είναι περιορισµένη ή ακόµα και να απουσιάζει τελείως, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου αντιλαµβάνεστε ότι µια ανεπιθύµητη συµπεριφορά του παιδιού έχει ως σκοπό να προκαλέσει µια συγκεκριµένη αντίδραση.

ΦΑΓΗΤΟ

Κάθε παιδί έχει δικαίωµα να µην τρώει κάποια φαγητά. Σεβαστείτε το δικαίωµά του αυτό και µην επιµένετε αν διαπιστώσετε ότι ένα φαγητό πραγµατικά δεν του αρέσει.

Παρατηρείστε τι του αρέσει να τρώει και τι όχι και σε τι µορφή. Πολλά παιδιά προτιµούν να τρώνε τα φαγητά σε µορφή κρέµας (αλεσµένα) είτε λόγω αισθητηριακού προβλήµατος είτε λόγω ρουτίνας.

Δηµιουργείστε µια ρουτίνα για το φαγητό. Δίνετε στο παιδί το φαγητό συγκεκριµένες ώρες και σε σταθερό χώρο.

Κρατείστε µια σταθερή στάση απέναντι στο παιδί. Δίνετε στο παιδί το ίδιο φαγητό που τρώτε κι εσείς και µην φτιάχνετε διαφορετικό φαγητό για εκείνο. Αν το παιδί συνδυάσει ότι κάθε φορά που δεν τρώει το φαγητό που υπάρχει στο τραπέζι θα του δίνεται εναλλακτικά το φαγητό που επιθυµεί, τότε δεν έχει κανένα λόγο και κανένα κίνητρο να δοκιµάσει κάτι άλλο. Είναι πιθανότερο να δοκιµάσει ένα καινούριο φαγητό όταν πεινάει.

Επιβραβεύστε κάθε µπουκιά που θα φάει από ένα καινούριο φαγητό. Δοκιµάστε να του δώσετε µια πολύ µικρή µπουκιά στην αρχή κρατώντας παράλληλα ένα µπισκότο ή κάτι που του αρέσει πολύ λέγοντάς του για παράδειγµα «πρώτα ντοµάτα, µετά µπισκότο». Μόλις το παιδί φάει τη ντοµάτα, του δίνετε αµέσως την επιβράβευση. Στην πορεία αυξάνετε τις µπουκιές και αποσύρετε σιγά σιγά την επιβράβευση. Αν η µέθοδος αυτή έχει αποτέλεσµα επαναλάβετε την ίδια διαδικασία για κάθε καινούριο φαγητό. Μπορείτε επίσης να οπτικοποιήσετε τη διαδικασία χρησιµοποιώντας ένα πίνακα φαγητού µε κάρτες.

ΤΟΥΑΛΕΤΑ

Ξεκινήστε βγάζοντας την πάνα από το παιδί. Είναι πολύ σηµαντικό από την στιγµή που θα αφαιρέσετε την πάνα να µην την ξαναχρησιµοποιήσετε κατά την διάρκεια της µέρας παρά µόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Πηγαίνετε το παιδί στην τουαλέτα σε πολύ τακτά χρονικά διαστήµατα στην αρχή και σηµειώνετε τις ώρες. Σταδιακά αυξήστε το χρόνο που µεσολαβεί και συνεχίστε να σηµειώνετε τις ώρες. Αυτό θα σας δώσει µια εικόνα για τις ώρες και την συχνότητα που το παιδί πηγαίνει τουαλέτα.

Κάντε τον χρόνο παραµονής του παιδιού στην τουαλέτα ευχάριστο. Χρησιµοποιήστε κάποιο παιχνίδι, παραµύθι ή τραγούδι για να µειώσετε το άγχος του παιδιού.

Επιβραβεύετε αρχικά κάθε επιτυχηµένη του προσπάθεια.

Η εκπαίδευση τουαλέτας µπορεί να πάρει χρόνο γι’ αυτό πριν ξεκινήσετε να είστε προετοιµασµένοι για τυχόν «ατυχήµατα», ενώ προσπαθήστε να παραµένετε ήρεµοι όταν αυτά συµβαίνουν. Οι φωνές, ο θυµός ή η τιµωρία δε θα βοηθήσουν το παιδί, αντίθετα θα το επιβαρύνουν µε πρόσθετο άγχος.

Στην περίπτωση που το παιδί εκδηλώνει έντονη άρνηση και δυσαρέσκεια κάθε φορά που το πηγαίνετε στην τουαλέτα, προσπαθήστε να παρατηρήσετε τι προκαλεί αυτή την αντίδραση. Μπορεί να είναι ο χώρος της τουαλέτας στον οποίο υπάρχουν ερεθίσµατα που ενοχλούν το παιδί (ήχοι, αντικείµενα ή µυρωδιές) ή να είναι η ίδια η λεκάνη που προκαλεί φόβο και άγχος στο παιδί.

Για να διευκολύνετε το παιδί βάλτε ένα παιδικό καθισµατάκι στη λεκάνη και ένα σκαµνάκι στη βάση της για να µπορεί το παιδί να ακουµπάει τα πόδια του.

Υπάρχουν παιδιά που παρουσιάζουν εντονότερες δυσκολίες στο να αποχωριστούν την πάνα και να εξοικειωθούν µε τη διαδικασία της τουαλέτας. Σε αυτή την περίπτωση η έκθεση πρέπει να γίνεται ακόµα πιο σταδιακά. Μπορείτε να χρησιµοποιήσετε αρχικά ένα γιογιό ή ακόµα και να βάζετε το παιδί να κάθεται στο γιογιό φορώντας την πάνα. Σιγά σιγά αφαιρέστε την πάνα και πλησιάστε το γιογιό πιο κοντά στην λεκάνη της τουαλέτας. Αδειάζετε κάθε φορά το γιογιό στην τουαλέτα παρουσία του παιδιού και επιβραβεύετε. Σταδιακά και αφού το παιδί έχει εξοικειωθεί µε τη διαδικασία αυτή, επιχειρήστε να κάνετε τη µετάβαση από το γιογιό στην λεκάνη.

Μπορείτε κι εδώ να χρησιµοποιείτε µια κάρτα για την τουαλέτα ή ένα αντικείµενο µετάβασης το οποίο το παιδί θα συνδέσει µε τη διαδικασία και το χώρο της τουαλέτας.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας αποφεύγετε να δίνεται στο παιδί πολλά υγρά πριν κοιµηθεί και ελέγχετε συστηµατικά το παιδί καταγράφοντας κι εδώ τις ώρες των «ατυχηµάτων» στη διάρκεια του ύπνου. Αν δείτε ότι τα «ατυχήµατα» συµβαίνουν µια σταθερή ώρα τη νύχτα, επιχειρήστε να ξυπνάτε το παιδί 10-15 λεπτά νωρίτερα και να το οδηγείτε στην τουαλέτα.

πηγή: http://www.therapyact.gr/

ΝΕΟ ΔΩΡΕΑΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ''ΔΩΡΕΑΝ ΥΛΙΚΟ''

ΒΑΡΗΚΟΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ ΒΑΡΗΚΟΙΑΣ: Είναι η ποικίλου βαθμού απώλεια της ακουστικής οξύτητας.

Κώφωση είναι η κατάσταση στην οποία ο ουδός της ακουστικής ικανότητας έχει ελαττωθεί κατά 80 db στο καλύτερο αυτί.

ΤΥΠΟΙ: Ανάλογα με το ανατομικό στοιχείο του αυτιού που έχει προσβληθεί, διαχωρίζεται σε βαρηκοΐα αγωγιμότητας (75%), νευροαισθητηριακή (20%) και μικτή (5%).

Τα παιδιά με βαρηκοΐα έχουν να αντιμετωπίσουν πολλές δυσκολίες πέρα απο την ακοή.

Παρακάτω, αναφέρονται κυρίως σημεία που αφορούν την επιστήμη της Εργοθεραπείας.

• προβλήματα κατανόησης λόγου
• δυσκολία κατανόησης αντίθετων εννοιών
• δυσκολία κατανόησης και ακολουθίας εντολών
• δε μπορούν να ομαδοποιήσουν
• δεν κάνουν συσχετισμούς
• οι γνωστικές δεξιότητες δεν είναι σε επίπεδο ανάλογο της ηλικίας τους
• μαθησιακές δυσκολίες 
• συχνά αργούν να αυτονομηθούν στις Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής(ΔΚΖ)

Ο ρόλος του Εργοθεραπευτή

Ο Εργοθεραπευτής δεν είναι ο κύριος θεραπευτής στις διαταραχές ακοής, ωστόσο όταν υπάρχουν οι προαναφερθείσες δυσκολίες κρίνεται απαραίτητη η συμβολή του. 

Ο θεραπευτής χρησιμοποιώντας ποικίλα αισθητηριακά ερεθίσματα( απτικά-ιδιοδεκτικά, γευστικά, οσφρητικά, αιθουσαία ) δίνοντας έμφαση στα οπτικά, μπορεί πετύχει βελτίωση γνωστικών δεξιοτήτων καθώς και εκπαίδευση σε ΔΚΖ. Η χρήση εικόνων είναι απαραίτητο εργαλείο. Επιπλέον σε συνεργασία με τον Λογοθεραπευτή- ο οποίος είναι ο βασικός θεραπευτής, όσο αφορά το λόγο και την επικοινωνία- μπορεί να ενισχύσει κομμάτια πραγματολογίας, κατηγοριοποιήσεων και συσχετισμών.

ΜΑΡΙΝΕΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ

ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ SI 

Ψυχοκινητική εξέλιξη

Ορισμός

Ψυχοκινητική εξέλιξη ή ανάπτυξη, είναι η λειτουργική διαφοροποίηση του

οργανισμού, κατά την διάρκεια της οποίας αποκτώνται συνεχώς νέες

ικανότητες, που διαμορφώνονται από την αλληλεπίδραση του γενετικού

υλικού με τους εξωτερικούς παράγοντες (διατροφή, νοσήματα, οικογενειακό

οικονομικόκοινωνικό

περιβάλλον).

Γενικά

Η ανάπτυξη ενός παιδιού δεν είναι εξελικτική διαδικασία μιας μόνο

λειτουργίας, αλλά το τελικό αποτέλεσμα πολλών επιμέρους λειτουργιών, που

βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση και επομένως ο

έλεγχος της προϋποθέτει έλεγχο των επιμέρους τομέων της, δηλαδή της

αδρής κινητικότητας, της ακοής, της όρασης, των λεπτών χειρισμών και της

κοινωνικής συμπεριφοράς. Επιπλέον, η ανάπτυξη του παιδιού αποτελεί μια

δυναμική λειτουργία που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση συγκεκριμένων

δεξιοτήτων στις διάφορες ηλικίες, γι’ αυτό ο έλεγχος της ανάπτυξης θα

πρέπει να γίνεται όχι μόνο τμηματικά (κατά τομείς) αλλά και περιοδικά (κατά

ηλικίες).

Για παράδειγμα ένα βρέφος αναπτύσσεται φυσιολογικά μέχρι 8 μηνών, δεν

θα είναι υποχρεωτικά φυσιολογικό και στην ηλικία των 2 χρόνων, γιατί οι

λειτουργίες του λόγου και της ομιλίας δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί στους 8

μήνες, ώστε να μπορούμε να τις εκτιμήσουμε.

Οι ηλικίες που έχουν επιλεγεί για τον συστηματικό έλεγχο της ανάπτυξης

(επειδή ακριβώς σε αυτές τις ηλικίες κατακτώνται χαρακτηριστικές

δεξιότητες) ονομάζονται «ηλικίεςκλειδιά

», έχουν διεθνώς καθοριστεί και

είναι οι ακόλουθες: 6 εβδομάδες, 1 έτος, 18 μήνες, 22,5χρόνια, 3 χρόνια,

4χρόνια, 5χρόνια.

Βασικές αρχές της ανάπτυξης

1. Η ακεραιότητα και η φυσιολογική ωρίμανση του κεντρικού νευρικού

συστήματος Κατά την διάρκεια της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας

παρατηρείται ταχεία εξέλιξη στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, έτσι

ώστε το βάρος του εγκεφάλου να τετραπλασιαστεί (από 300 gr κατά την

γέννηση φθάνει 1200 gr στο τέλος του 4 έτους). Παράλληλα με την

μυελίνωση των νευρικών οδών και την ωρίμανση των φλοιωδών κέντρων,

επιτυγχάνεται ο βουλητικός έλεγχος των κινήσεων, εξαφανίζονται τα

αρχέγονα νεογνικά αντανακλαστικά και ακολουθεί η κεφαλοουραία (από το

κεφάλι προς τα πόδια) κινητική εξέλιξη (στήριξη κεφαλής, κάθισμα,

συντονισμός των μυών της σπονδυλικής στήλης χρησιμοποίηση των χεριών,

βάδιση).

2. Οι βασικοί σταθμοί εξέλιξης (η προσοχή, η στήριξη της κεφαλής, η

σύλληψη αντικειμένων, η βάδιση, η στήριξη του κορμού, η αίτηση, η ομιλία,

ο έλεγχος των σφιγκτήρων κ.ά.) ακολουθούν μια ορισμένη σειρά και

πραγματοποιούνται εντός κάποιων «φυσιολογικών» χρονικών διακυμάνσεων

(πίνακας ανάπτυξης κατά Denver). Επομένως η εξέλιξη της ανάπτυξης είναι

ίδια για όλα τα παιδιά, αλλά ο ρυθμός της διαφοροποιείται από το ένα παιδί

στο άλλο. Για παράδειγμα τα παιδιά πρώτα κάθονται και μετά περπατούν,

αλλά η ηλικία στην οποία κάθονται ή περπατούν ποικίλλει σημαντικά.

3. Για την κατάκτηση μιας αναπτυξιακής ικανότητας, εκτός από την

ωρίμανση του κεντρικού νευρικού συστήματος, σημαντικό ρόλο παίζει και η

εξάσκηση, που συνδέεται στενά με το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζει και

μεγαλώνει ένα παιδί. Έτσι όταν δεν υπάρχει εξάσκηση, η εμφάνιση μιας

δεξιότητας καθυστερεί, ενώ όταν δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία η ίδια

δεξιότητα εκδηλώνεται πολύ γρήγορα.

Για να μεγαλώσει σωστά ένα παιδί θα πρέπει να έχει φυσιολογικό νευρικό

σύστημα, να ακούει, να βλέπει και να έχει βρει τον τρόπο να μαθαίνει.

Απαραίτητη όμως προϋπόθεση είναι να δέχεται το παιδί συνεχώς εξωτερικά

ερεθίσματα από το περιβάλλον του, που θα το βοηθήσουν να αναπτυχθεί

σωστά.

Επειδή υπάρχει μεγάλη διακύμανση στο φυσιολογικό ρυθμό της ανάπτυξης

είναι δύσκολο να διαχωρίσει κανείς το φυσιολογικό από το παθολογικό. Οι

διάφορες ικανότητες αναπτύσσονται παράλληλα. Σε φυσιολογικά παιδιά είναι

δυνατόν μία ικανότητα να υπολείπεται λίγους μήνες σε σχέση με μία άλλη,

είναι σπάνιο όμως η καθυστέρηση να αφορά όλες τις ικανότητες, οπότε

μιλάμε για ψυχοκινητική καθυστέρηση. Πάντως όσο πιο πολύ απέχει ένα

παιδί από το μέσο όρο, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να

παρουσιάζει κάποια διαταραχή της ανάπτυξής του που οφείλεται σε

οργανική, λειτουργική, ή περιβαλλοντική αιτία. Αν υπάρχει μεγάλη

καθυστέρηση στην ανάπτυξη μιας ικανότητας, αυτό αποτελεί ένδειξη ότι

υπάρχει νευρολογικό πρόβλημα.

Για να εκτιμήσουμε την ανάπτυξη ενός παιδιού, είναι απαραίτητη η

χρησιμοποίηση αντικειμενικών μεθόδων, δηλαδή η χρησιμοποίηση

αναπτυξιακών δοκιμασιών που έχουν κατασκευαστεί μετά από καταγραφή

των δεξιοτήτων «φυσιολογικών» παιδιών στις διάφορες ηλικίες. Με τις

αναπτυξιακές δοκιμασίες δίνεται η ευκαιρία στον παιδίατρο να εντοπίσει

έγκαιρα τα παιδιά που καθυστερούν να εμφανίσουν τις αναμενόμενες για την

ηλικία τους ικανότητες, ώστε να παραπεμφθούν σε ειδικούς γιατρούς

προκειμένου να αντιμετωπισθούν κατάλληλα οι δυσκολίες τους. Η έγκαιρη

διάγνωση των αναπτυξιακών διαταραχών στα πρώιμα στάδια της ζωής είναι

πολύ σημαντική. Επειδή μέχρι τα 3 πρώτα χρόνια της ζωής ο εγκέφαλος

είναι ιδιαίτερα εύπλαστος, οι ικανότητες που έχουν την έδρα τους σε μια

περιοχή που δεν λειτουργεί λόγω βλάβης του νευρικού συστήματος,

μπορούν εύκολα να μεταφερθούν σε μια άλλη γειτονική περιοχή του

εγκεφάλου και να μην χαθούν. Για παράδειγμα ένα πρόωρο με εγκεφαλική

βλάβη με την κατάλληλη βοήθεια μπορεί να μιλήσει, έστω και με κάποιες

δυσκολίες, πράγμα που δεν μπορεί να συμβεί μ’ έναν ενήλικα.

Η εκτίμηση της ανάπτυξης ενός παιδιού γίνεται με την χρήση απλών

αντικειμένων και παιχνιδιών που τα προσφέρει ο εξεταστής στο παιδί και ή

το προτρέπει να τα χρησιμοποιήσει ανάλογα με την ηλικία του (π.χ. να κάνει

πύργο με δύο κύβους) ή το ρωτάει για την χρησιμότητά τους ή του ζητάει να

τα δώσει σε αυτόν ή στην μητέρα του. Για καλύτερη συνεργασία το παιδί

πρέπει να βρίσκεται στην αγκαλιά της μητέρας του, η οποία το ενθαρρύνει

να δείξει τις ικανότητες του, χωρίς να το βοηθά. Έτσι ελέγχονται η

επιδεξιότητα του παιδιού στους λεπτούς χειρισμούς και ταυτόχρονα η ομιλία

του, η αντίληψή του και η προσωπικότητά του, ενώ η αδρή κινητικότητα

ελέγχεται τελευταία, γιατί μπορεί να προκαλέσει δυσφορία στο παιδί και να

δυσκολέψει την περαιτέρω συνεργασία του με τον εξεταστή. Τέλος, η

μητέρα θα δώσει τις πληροφορίες σχετικά με τις ικανότητες εκείνες που δεν

μπορεί να ελεγχθούν κατά την διάρκεια της εξέτασης, όπως η δυνατότητα να

τρώει μόνο του, να βάζει ή να βγάζει τα ρούχα του κ.ά.

Βασικοί σταθμοί της ψυχοκινητικής εξέλιξης

Κινητικός Τομέας

Γέννηση

Το κεφάλι κρέμεται προς τα κάτω

6 εβδομάδων

Κρατάει στιγμιαία το κεφάλι στο ίδιο επίπεδο με το σώμα

12 εβδομάδων

Στηρίζεται στους αγκώνες, ανυψώνει το κεφάλι προς όλες τις κατευθύνσεις

6 μηνών

Ρολάρει γρήγορα και ελεγχόμενα

18 μηνών

Τρέχει πηδώντας, σκαρφαλώνει στο κάθισμα γυρίζει και μετά κάθεται σ’ αυτό.

Βαδίζει κουβαλώντας αντικείμενα.

Πρηνής θέση (μπρούμυτα)

Νεογέννητο

Το κεφάλι είναι προς στην μία πλευρά, η πύελος (λεκάνη) ψηλά και τα

γόνατα προς τα πάνω, κάτω από το επιγάστριο. Αργότερα η πύελος

χαμηλώνει και εκτείνονται τα ισχία και τα γόνατα.

4 εβδομάδων

Στιγμιαία ανασηκώνει το πηγούνι του.

6 εβδομάδων

Το πηγούνι 45° πάνω από το επίπεδο του κρεβατιού.

3 μηνών

Ανασηκώνει το πηγούνι, και τους ώμους ψηλότερα από το κρεβάτι, ενώ τα

πόδια είναι σε πλήρη έκταση.

6 μηνών

Ανασηκώνει τον θώρακα και το επιγάστριο πάνω από το κρεβάτι.

Στηρίζει το βάρος στα χέρια ενώ έχει τους αγκώνες σε έκταση.

Γυρνάει από την πρηνή (μπρούμυτα) στην ύπτια θέση (ανάσκελα).

7 μηνών

Γυρνάει από την ύπτια στην πρηνή θέση Μπορεί

να στηρίζει βάρος στο

ένα χέρι.

9 μηνών

Προχωρεί προς τα πίσω (προσπαθεί να μπουσουλίσει)

11 μηνών

Σέρνεται με τα χέρια και τα γόνατα, αρκουδίζει.

12 μηνών

Στηρίζεται με βοήθεια, κάνει τα πρώτα του βήματα

15 μηνών

Ανεβαίνει σκάλες, γονατίζει χωρίς να στηρίζεται

Καθιστή θέση

Νεογέννητο

Όταν από ξαπλωμένο το τραβάμε από τα χέρια για να καθίσει, το κεφάλι

κρέμεται πίσω.

4 εβδομάδων

Στην καθιστή θέση η ράχη είναι κυρτή και στιγμιαία σηκώνει το κεφάλι.

12 εβδομάδων

Κάθεται στηριζόμενο με το κεφάλι να τείνει να πέφτει το κεφάλι προς τα

εμπρός, αν και πολλές φορές το στηρίζει ψηλά.

4 μηνών

Όταν το τραβούν για να καθίσει το κεφάλι στην αρχή κρέμεται προς τα

πίσω.

5 μηνών

Το κεφάλι δεν κρέμεται προς τα πίσω όταν το τραβούν να καθίσει

6 μηνών

Κάθεται σε καρέκλα ή καρότσι στηριζόμενο, όταν το έλκουν σηκώνει το

κεφάλι του από το κρεβάτι.

7 μηνών

Κάθεται στο πάτωμα.

8 μηνών

Κάθεται στο πάτωμα στιγμιαία χωρίς στήριγμα.

9 μηνών

Κάθεται σταθερά στο πάτωμα για 10 λεπτά, σκύβει προς τα μπρος και

ανασηκώνεται.

10 μηνών

Ανασηκώνεται από την πρηνή και κάθεται.

12 μηνών

Γυρνά και σέρνεται στους γλουτούς για να πιάσει ένα αντικείμενο.

15-18 μηνών

Κάθεται σε καρέκλα

Στήριξη και βάδιση

Νεογέννητο

Αντανακλαστικό βάδισης έως τις 2 3 εβδομάδες.

8 βδομάδων

Στέκεται υποβασταζόμενο κρατώντας το κεφάλι ψηλά στιγμιαία

6 μηνών

Κρατά σχεδόν όλο του το βάρος στα πόδια

7 μηνών

Αναπηδά με ευχαρίστηση

9 μηνών

Στέκεται κρατώντας τα έπιπλα. Τραβιέται για να σταθεί όρθιο

11 μηνών

Περπατά στηριζόμενο στα έπιπλα

12 μηνών

Περπατά (σε όλο το πέλμα) όταν του κρατούν το ένα χέρι

13 μηνών

Περπατά χωρίς βοήθεια

15 μηνών

Ανεβαίνει την σκάλα με τα τέσσερα Δεν μπορεί να σταματήσει ξαφνικά ή να

στρίψει στις γωνίες όταν περπατά.

18 μηνών

Τραβάει παιχνίδι με ρόδες. Αρχίζει να πηδά (με τα δυο πόδια)

2 χρονών

Ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες μόνο του, βάζει και τα δυο πόδια στο κάθε

σκαλί, μαζεύει ένα αντικείμενο από το πάτωμα χωρίς να πέσει. Τρέχει,

κλωτσάει μπάλα.

2 1/ 2 χρονών

Πηδάει με τα δυο πόδια. Περπατά στις μύτες των ποδιών

3 χρονών

Πηδά από το τελευταίο σκαλοπάτι. Ανεβαίνοντας την σκάλα βάζει ένα πόδι

σε κάθε σκαλί. Κάνει ποδήλατο με 3 ρόδες. Περπατά σε ευθεία γραμμή.

4 χρονών

Κατεβαίνοντας βάζει ένα πόδι σε κάθε σκαλί. Χοροπηδάει στο ένα πόδι

(κουτσό).

5 χρονών

Χοροπηδάει και στα δυο πόδια ή με το καθένα χωριστά.

Πλαγίωση (Handedness)

1ος χρόνος

Χρησιμοποιεί πότε δεξί πότε αριστερό χέρι τον 1 ο χρόνο

18 μηνών

Χρησιμοποιεί και τα 2 χέρια

2 χρονών

Εγκαθίσταται η πλαγίωση (αριστεροχειρία δεξιοχειρία) αλλά σε μερικά

παιδιά εγκαθίσταται αργότερα (4-6 χρονών)

Λεπτή κινητικότητα-χειρισμοί

Νεογέννητο

Αντανακλαστικό δραγμού τους πρώτους: 2 3

μήνες

4 εβδομάδων

Τα χέρια είναι κυρίως κλειστά

8 εβδομάδων

Τα χέρια είναι συχνά ανοιχτά, μόνο ελαφρό αντανακλαστικό δραγμού

12 εβδομάδων

Καταργείται το αντανακλαστικό δραγμού

Παίζει με την κουδουνίστρα όταν του τοποθετηθεί στο χέρι

Μοιάζει σα να θέλει να πιάσει ένα αντικείμενο

Φέρνει τα χέρια στη μέση θέση ή τα χρησιμοποιεί μαζί για να φτάσει κάτι.

4 μηνών

Πάνω στο παιχνίδι τα χέρια του συμπλέκονται

Τραβάει ένα ρούχο του πάνω από το κεφάλι

Απλώνει, το χέρι του περισσότερο από ότι πρέπει όταν θέλει να φτάσει κάτι

5 μηνών

Εκούσια σύλληψη αντικειμένου. Βάζει αντικείμενα στο στόμα

Χρησιμοποιεί και τα 2 χέρια όταν θέλει να προσεγγίσει αντικείμενα

6 μηνών

Μεταφέρει αντικείμενα από το ένα χέρι στο άλλο, χτυπάει παλαμάκια, βάζει

αντικείμενα στο στόμα, γρατζουνάει επιφάνειες. Κρατά αντικείμενα με το

ένα χέρι, το περιεργάζεται με το άλλο. Μεταφέρει αντικείμενα από το ένα

χέρι στο άλλο στη μέση θέση. Πιάνει με την παλάμη.

7 μηνών

Μεταφέρει αντικείμενα από το ένα χέρι στο άλλο

Χρησιμοποιεί το ένα χέρι

Τρώει μόνο του μπισκότο

Χτυπά με τις παλάμες το τραπέζι

8 μηνών

Χρησιμοποιεί τον υπτιασμό για ν’ αφήσει αντικείμενα, πετάει πράγματα

(έλεγχος της άφεσης).

10 μηνών

Χρησιμοποιεί τον δείκτη

Σταματάει να φέρνει αντικείμενα στο στόμα

1 έτους

Ξεφυλλίζει πολλές σελίδες μαζί, μουτζουρώνει με κηρομπογιές.

18 μηνών

Αγκαλιάζει την κούκλα, πετάει τη μπάλα δυνατά.

2 ετών

Χρησιμοποιεί κουτάλι, κλωτσάει τη μπάλα.

Κάνει πύργο από 67

κύβους

Ξεβιδώνει

Βάζει τα παπούτσια, κάλτσες κλπ.

2,5 ετών

Κρατάει το μολύβι στο χέρι αντί στην γροθιά Αρχίζει να ζωγραφίζει

3 ετών

Περνάει χάντρες, βιδώνει ξεβιδώνει

καπάκια, διπλώνει χαρτί, γράφει κύκλο, γράφει κάθετες και οριζόντιες γραμμές, 

αντιγράφει το Ο

Κάνει πύργο με 9-10 κύβους

Ντύνεται και ξεντύνεται

Κουμπώνεται εκτός από την πλάτη.

4 ετών

Βάφει σε πλαίσιο, ζωγραφίζει άνθρωπο χωρίς κορμό, γράφει σταυρό.

5 ετών

Κόβει με το ψαλίδι σε ίσια γραμμή, γράφει τετράγωνο, τρίγωνο.

6 ετών

Γράφει τ’ όνομά του

Κοινωνικότητα

1 ος μήνας

Σταματάει να κλαίει όταν το παίρνουν αγκαλιά.

4 ος μήνας

αισθάνεται την ευχαρίστηση και γελάει μ’ αυτήν.

6 ος μήνας

Γελά σε γνωστούς και αγνώστους.

Πίνει από φλιτζάνι όταν του το κρατούν στο στόμα

12 μηνών

Μασάει, τρώει μπισκότο. Καταλαβαίνει μικρές προτάσεις π.χ δώσε μου το…,

κάνε αντίο κλπ. Παρακολουθεί την έκφραση των προσώπων, δίνει παιχνίδι όταν του το ζητήσουμε.

15 μηνών

Καταφέρνει να χρησιμοποιεί το φλιτζάνι

Στριφογυρίζει το κουτάλι στο πιάτο

Μπορεί να φάει μόνο του. Βγάζει τα παπούτσια του

18 μηνών

Παύει να στριφογυρίζει το κουτάλι στο πιάτο

2 χρονών

Βάζει και βγάζει τα παπούτσια, τις κάλτσες, το παντελόνι.

Αρχίζει ν’ αποκτά προτιμήσεις και επιθυμίες, παίζει ευχαρίστως μόνο του,

προτιμά όμως να είναι κοντά σε ένα μεγάλο.

2,5 χρονών

Αισθάνεται άγχος όταν αποχωρίζεται από τους γονείς του.

3 χρονών

Μπορεί να ντυθεί εκτός από το πίσω κούμπωμα

Βάζει τα παπούτσια σε λάθος πόδι.

Αισθάνεται εύθικτο στον έπαινο και στη ντροπή,

5 χρονών

Συνειδητοποιεί τις ποικίλες διαθέσεις και τις εκφράζει. Μεταβάλλεται η θέση

του στην οικογένεια, επιλέγει τους φίλους του.

Αισθήσεις

ΑΦΗ

6 μηνών

Διακρίνει αντικείμενα απτικά.

8 μηνών

Αυξάνεται η αισθητική αντίληψη των πλευρών των δακτύλων

1 έτους

Αρχίζει η αναγνώριση των αντικειμένων με τη βοήθεια της αφής.

ΟΡΑΣΗ

1 ος μήνας

Βλέπει αντικείμενα όταν είναι στην οπτική του γραμμή. Παρακολουθεί

αντικείμενο σε απόσταση 20 -25 εκ. από τα μάτια του.

2 ος μήνας

Μετατοπίζει το βλέμμα του από το ένα αντικείμενο στο άλλο. Παρακολουθεί

οπτικό ερέθισμα οριζόντια, κάθετα και αργότερα διαγώνια.

Σταματά να εστιάζει στο περίγραμμα της φιγούρας και αρχίζει να παρατηρεί

το περίγραμμα του αντικειμένου.

6 ος μήνας

Βλέπει σαν τον ενήλικα. Παρακολουθεί κινούμενο αντικείμενο με προσοχή.

7 ος μήνας

Ψάχνει να βρει το κρυμμένο αντικείμενο μόνο όταν το αντικείμενο του

είναι οπτικό ελκυστικό.

3 χρονών

Κοιτάει αντικείμενο με βάση το χρώμα τους.

4 χρονών

Κοιτάει αντικείμενα με βάση τη μορφή τους.

6 χρονών

Ολοκλήρωση της όρασης.

ΑΚΟΗ

Νεογέννητο

Απ’ την 3 η μέρα διακρίνει τη φωνή της μητέρας και την ξεχωρίζει από άλλες γυναικείες φωνές.

1 ος μήνας

Χαμογελά σε οικεία φωνή, αντιδρά σε ξαφνικούς θορύβους.

2 ος μηνάς

Αντιδρά σε δυνατό ήχο (κουδουνίστρα), τρομάζει σε δυνατό θόρυβο.

5 ος μήνας

Ξεχωρίζει ήχους που παράγονται από οικεία αντικείμενα.

6 ος μήνας

Ψάχνει να βρει αντικείμενο που κάνει θόρυβο, εντοπίζοντάς το από τον ήχο του.

7 ος μήνας

Χτυπάει αντικείμενα για ν’ ακούσει τον ήχο τους.

1 έτους

Αναγνωρίζει τ’ όνομά του και γυρίζει όταν το φωνάζουμε.

Αντιδρά στη μουσική.

Παιχνίδι

3 μηνών

Του αρέσουν εικόνες χρωματικά αντίθετες.

6 μηνών

Χαίρετε με τα παιχνίδια του, τα ξεχνά όμως όταν του πέσουν.

9 μηνών

Παίζει πολύ με τα παιχνίδια του αισθητικοκινητικό παιχνίδι με συνδυασμό

κίνησης, όρασης και αφής. Πετάει τα παιχνίδια του στο πάτωμα.

18 μηνών

Αρχίζει το παιχνίδι των κατασκευών, ενδιαφέρεται για το σκάψιμο.

2 ετών

Ενδιαφέρεται για παιχνίδια ρόλων, ενδιαφέρεται για βιβλία με μεγάλες

πολύχρωμες εικόνες.

3 ετών

Ενδιαφέρεται για μουτζούρωμα σε βιβλία, για κατασκευαστικά και

συναρμολογούμενα παιχνίδια. Καταστρέφει συνήθως αυτό που φτιάχνει,

του αρέσει ο χορός. Αρχίζει το συμβολικό και μιμητικό παιχνίδι, μιμούμενο

τη χρήση αντικειμένων, τη συμπεριφορά ενηλίκων, παιχνίδι με κούκλες.

4 ετών

Του αρέσει το κουκλοθέατρο, ενδιαφέρεται για παραμύθι.

Ζωγραφίζει με τα δάχτυλα, παίζει με το νερό, τη λάσπη και την άμμο.

Κάνει ποδήλατο, ενδιαφέρεται για ομαδικά παιχνίδια, παλεύει με άλλα

παιδιά.

5 ετών

Καταλαβαίνει ότι τα παιχνίδια έχουν κανόνες και τους σέβεται.

6 ετών

Ενδιαφέρεται για συλλογές αντικειμένων.